Κεραμοποιός

Η διατήρηση των φορολογικών συντελεστών, άμεσης και έμμεσης φορολόγησης, σε υψηλά επίπεδα αποτελούν τροχοπέδη για την ανάπτυξη του κλάδου. Οι κεραμοποιοί χαρακτηρίζουν το  φορολογικό και γενικότερα επιχειρηματικό περιβάλλον ως εχθρικό, ακόμη και για την επιβίωσή τους και τυχόν μη βελτίωση του υφιστάμενου πλαισίου θα οδηγήσει σε περαιτέρω συρρίκνωση. Η φορολογική μεταρρύθμιση με αναπτυξιακή διάσταση για την Ελλάδα του αύριο (Ν.4649/2019), περιλαμβάνει κάποια στοιχεία παροχής κινήτρων και για τον κλάδο των κεραμοποιών, όμως η  λήψη στοχευμένων μέτρων κρίνεται επιτακτική για την βιωσιμότητά του. Η πρόσφατη υγειονομική κρίση ενδεχομένως να αποτελέσει αφορμή για την υιοθέτηση φορολογικών μέτρων φιλικών προς τους επαγγελματίες του κλάδου, όπως η μείωση της προκαταβολής φόρου εισοδήματος, η μείωση των συντελεστών φόρου εισοδήματος κ.α. Σε κάθε περίπτωση, με την ομαλή επαναλειτουργία του παγκόσμιου οικονομικού κυκλώματος, μετά το πέρας της πανδημίας, η δημιουργία ενός φιλικού προς τους χειροτέχνες φορολογικού πλαισίου, δύναται να συντελέσει στην  ενίσχυση του κλάδου.

Χρόνος εκδήλωσης: 3-5 έτη

Λέξεις-κλειδιά: φόρος εισοδήματος, προκαταβολή φόρου, συντελεστές φορολογίας εισοδήματος, Ταμείο Ανάκαμψης Ε.Ε., υγειονομική κρίση

Ο κλάδος του επαγγελματία χειροτέχνη αναμένεται να εξακολουθήσει να αντιμετωπίζει δυσκολίες σε ζητήματα χρηματοδότησης λόγω της υφιστάμενης πολιτικής των χρηματοπιστωτικών  ιδρυμάτων ως προς τη χρηματοδότηση των μικρών βιοτεχνικών επιχειρήσεων, τόσο για κεφάλαιο κίνησης όσο και για μακροχρόνια επενδυτικά δάνεια. Μολονότι εκτιμάται ότι και στη νέα  προγραμματική περίοδο ΕΣΠΑ 2021-2027 θα υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός επιχορηγούμενων προγραμμάτων με επιλέξιμη τη δραστηριότητα της κεραμικής, η αδυναμία πρόσβασης των  επιχειρήσεων στις τράπεζες δεν συντελεί στην υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων, ενώ παράλληλα δε βοηθά και στην ύπαρξη του απαιτούμενου κεφαλαίου κίνησης για τη λειτουργία τους.  Παράλληλα, λόγω της πρόσφατης πανδημίας, o κλάδος της  κεραμικής αναμένεται να ενισχυθεί και απόχρηματοδοτικά εργαλεία του Ταμείου Ανάκαμψης της Ε.Ε ως πληττόμενος κλάδος, ενώ το  α’ εξάμηνο του 2021, οι επιχειρήσεις του κλάδου δύναται, εφόσον πληρούν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις, να χρηματοδοτηθούν μεταξύ άλλων για κεφάλαιο κίνησης με τη μορφή επιχορήγησης  παγίων.

Χρόνος εκδήλωσης: 3-5 έτη

Λέξεις-κλειδιά: Ταμείο Ανάκαμψης Ε.Ε., Ταμείο Εγγυοδοσίας, ΕΣΠΑ 2021-2027, τράπεζες, πηγές χρηματοδότησης

Το θεσμικό πλαίσιο του κλάδου της κεραμικής σε επίπεδο Ε.Ε. δεν χαρακτηρίζεται από πολυπλοκότητα. Το σύνολο της νομοθεσίας αφορά στον έλεγχο των υλικών που χρησιμοποιούνται στην  παραγωγή χρηστικών αντικειμένων που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα, καθώς αποτελούν έναν κρίκο στην αλυσίδα των τροφίμων μέχρι την κατανάλωση. Τα επιτρεπόμενα όρια ιχνηλασιμότητας μετάλλων στα κεραμικά αντικείμενα που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα αναμένεται να τροποποιηθούν, καθώς θεωρείται ότι τα όρια για το κάδμιο και τον μόλυβδο είναι υψηλά. Επίσης, στη  νομοθεσία της Ε.Ε. για τις διαδικασίες αξιολόγησης και εποπτείας των υλικών, αναμένεται να προστεθούν καιάλλα μέταλλα, όπως το βάριο, το σίδηρο κ.ά. Οι θεσμικές αυτές αλλαγές, εφόσον  υπάρξει έγκαιρη ενημέρωση, δεν αναμένεται να επηρεάσουν τους κεραμοποιούς. Η δυσκολία θα προκύψει, αν εφαρμοστεί μία νέα νομοθεσία χωρίς προηγούμενη ενημέρωση, καθώς σε αυτήν την  περίπτωση ενδέχεται έτοιμα προϊόντα και πρώτες ύλες να πρέπει να καταστραφούν και παραγγελίες να ακυρωθούν.

Χρόνος εκδήλωσης: 1-3 έτη

Λέξεις-κλειδιά: ιχνηλασιμότητα, βαρέα μέταλλα, κάδμιο, μόλυβδος, σίδηρο, βάριο, όρια, τρόφιμα, ποτά

Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή ενός θεσμικού πλαισίου στοχευμένου στη λειτουργία του κλάδου της κεραμικής, θα συντελούσε μεταξύ άλλων, στην προστασία και στην ανάπτυξη του  παγγέλματος του κεραμοποιού. Το εν λόγω θεσμικό πλαίσιο προτείνεται να περιλαμβάνει μια ευρεία γκάμα νομοθετημάτων, από τη δημιουργία δομών εκπαίδευσης, τις διαδικασίες αδειοδότησης  εργαστηρίων κεραμικής και την παροχή κινήτρων για επενδύσεις στον κλάδο μέχρι την θεσμοθέτηση κανόνων και εφαρμογή αυστηρών ελέγχων, αναφορικά με τις εισαγωγές  κεραμικών προϊόντων από τρίτες χώρες. Παράλληλα, η δημιουργία ενός εθνικού εμπορικού σήματος (brand name) για τα κεραμικά προϊόντα που παράγονται στα εργαστήρια κεραμικής ανά τη  ώρα, θα συντελούσε στην ενίσχυση της αναγνωρισιμότητας και της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών κεραμικών δημιουργιών, αλλά και στην ανάπτυξη του κλάδου γενικότερα, με πολλαπλά  οφέλη για την εθνική οικονομία και την απασχόληση.

Χρόνος εκδήλωσης: 3-5 έτη

Λέξεις-κλειδιά: θεσμικό πλαίσιο, δομές εκπαίδευσης, διαδικασία αδειοδότησης, θεσμοθέτηση κανόνων, εφαρμογή ελέγχων, εθνικό εμπορικό σήμα

Ο επαγγελματίας χειροτέχνης εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τους προμηθευτές πρώτων υλών, καθώς σε ποσοστό πάνω από 90% τα απαιτούμενα υλικά είναι εισαγόμενα. Συνεπώς, υπάρχουν σημαντικές διαφορές στην αλυσίδα αξίας μεταξύ εγχώριων και ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, καθώς ένα εργαστήριο σε μια χώρα που παράγει πρώτες ύλες, επιτυγχάνει ανταγωνιστικό  πλεονέκτημα εκτελώντας μια σειρά από δραστηριότητες με χαμηλότερο κόστος από ένα αντίστοιχο ελληνικό. Το υψηλό κόστος προμήθειας πρώτων υλών έχει σαν συνέπεια/αποτέλεσμα τα  ελληνικά κεραμικά προϊόντα να μην είναι ανταγωνιστικά σε επίπεδο τιμής, αλλά η ανταγωνιστικότητά τους να βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στις καλλιτεχνικές δεξιότητες των δημιουργών. Συνεπώς, απαιτείται η ανάληψη κοινών δράσεων και πρωτοβουλιών, καθώς και η συλλογική διεκδίκηση καλύτερου θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των χειροτεχνών μέσω της κοινής προμήθειας  πρώτων υλών για τη συμπίεση του μοναδιαίου κόστους. Για το σκοπό αυτό, θα ήταν ακόμη καλύτερα/αποτελεσματική η ανάπτυξη συνεργασιών με ερευνητικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα της  χώρας για την παραγωγή εγχώριων πρώτων υλών, σύμφωνα με το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο της Ε.Ε. και προσαρμοσμένων στις ανάγκες των Ελλήνων χειροτεχνών.

Χρόνος εκδήλωσης: 1-3 έτη

Λέξεις-κλειδιά: εισαγωγή πρώτων υλών, εξάρτηση από προμηθευτές, κόστος παραγωγής, ανάληψη κοινών δράσεων

Η τάση που αφορά στη διαμόρφωση νέων καταναλωτικών προτιμήσεων αναφορικά με τα είδη οικιακής χρήσης και την ενίσχυση της ζήτησης για κεραμικά σκεύη, αποτελεί γεγονός το οποίο  καταγράφεται ήδη και αναμένεται να συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια. Ειδικότερα, η τάση για αντικατάσταση πλαστικών σκευών με οικολογικά και φιλικά στο περιβάλλον σκεύη, έχει αυξήσει  τη ζήτηση για μια σειρά κεραμικών προϊόντων όπως πιάτα, κούπες, κανάτες, πυρίμαχα σκεύη κ.ά. Η γενικότερη τάση που υπάρχει τα τελευταία χρόνια για υιοθέτηση φιλικών στο περιβάλλον  πρακτικών, έχει οδηγήσει το καταναλωτικό κοινό, σε αυξανόμενη ζήτηση για κεραμικά σκεύη εστίασης όπως πυρίμαχα σκεύη, είδη σερβιρίσματος, σκεύη αποθήκευσης κ.ά. Επιπλέον, μια πηγή  της αυξανόμενης ζήτησης θα εξακολουθήσει να προέρχεται από τον κλάδο της εστίασης καθώς και από ξενοδοχεία, τα οποία δημιουργούν στους χώρους εστίασης «τοπικές γωνιές γαστρονομίας»  και πέραν των τοπικών υλικών θέλουν και τα σκεύη να έχουν χαρακτήρα εντοπιότητας.

Χρόνος εκδήλωσης: 1-3 έτη

Λέξεις-κλειδιά: σκεύη φιλικά στο περιβάλλον, υψηλής αισθητικής σκεύη, χρηστικά κεραμικά σκεύη, είδη οικιακής χρήσης

Τα τελευταία χρόνια καταγράφεται μια εντυπωσιακή αύξηση στις πωλήσεις ηλεκτρονικού εμπορίου. Σύμφωνα με στοιχεία της «Ecommerce Europe» και της «EuroCommerce», το 2019 η αύξηση  στις πωλήσεις μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου ανήλθε σε 14,25%, φτάνοντας τα 636 δισ. ευρώ, ενώ σύμφωνα με την ευρωπαϊκή περιφερειακή έκθεση για το ηλεκτρονικό εμπόριο το 2020, η αύξηση  προβλέπονταν σε 12,7%, χωρίς να υπολογίζονται οι επιπτώσεις της πανδημίας της Covid-19, που ενίσχυσε σημαντικά τη ζήτηση για ηλεκτρονικό εμπόριο. Στα πλαίσια αυτά, και στον κλάδο της  κεραμικής καταγράφεται μια ανοδική τάση αξιοποίησης τεχνολογικών μειγμάτων στην επιχειρηματική δραστηριότητα (ηλεκτρονικό εμπόριο), με τις επιχειρήσεις να προσπαθούν να το  υιοθετήσουν ως παράγοντα μετασχηματισμού του επιχειρηματικού τους μοντέλου. Η επέκταση του ηλεκτρονικού εμπορίου στον κλάδο της κεραμικής, αποτελεί μονόδρομο και αναμένεται να  υιοθετηθεί από την πλειοψηφία των επαγγελματιών του κλάδου, προκειμένου να είναι σε θέση να διατηρήσουν τις πωλήσεις τους σε ικανοποιητικά επίπεδα και να επεκτείνουν το πελατολόγιο  τους, εντός και εκτός συνόρων.

Χρόνος εκδήλωσης: 1-3 έτη

Λέξεις-κλειδιά: ηλεκτρονικό εμπόριο, e-shop, διαδικτυακή πώληση, ψηφιακή προβολή

Στον κλάδο των επαγγελματιών χειροτεχνών καταγράφεται έλλειψη υιοθέτησης συγκεκριμένων επιχειρηματικών μοντέλων η οποία δείχνει να οφείλεται στην ελλιπή γνώση των κεραμοποιών,  τόσο ως προς την ύπαρξή τους όσο και ως προς τη σημασία τους. Ατύπως, οι περισσότεροι επαγγελματίες του κλάδου εφαρμόζουν το μοντέλο της συγκεντρωτικής διοίκησης (Centralized  Operational Business Model) ως συνέπεια του πολύ μικρού μεγέθους των επιχειρήσεων και του γεγονότος ότι το σύνολο σχεδόν των διαδικασιών που προκύπτουν από τη λειτουργία ενός εργαστηρίου, από την προμήθεια των πρώτων υλών, μέχρι την παραγωγή και την πώληση, συγκεντρώνεται συνήθως σε ένα άτομο. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός, ότι το ποσοστό της  αυτοαπασχόλησης το 2018 ανήλθε σε 48,3% καταγράφοντας ανοδική τάση, όπως αποτυπώνεται στην ετήσια έκθεση του Μηχανισμού Διάγνωσης Αναγκών Αγοράς Εργασίας για το έτος 2019. Η  τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί δεδομένης της συρρίκνωσης του μεγέθους των εργαστηρίων κεραμικής αλλά και της ίδρυσης μικρών (ατομικών) επιχειρήσεων στον κλάδο.

Χρόνος εκδήλωσης: 1-3 έτη

Λέξεις-κλειδιά: αυτοαπασχόληση, συγκεντρωτική διοίκηση (Centralized Operational Business Model), μικρά εργαστήρια

Η εξέλιξη της πορείας των βασικών κέντρων κόστους για ένα εργαστήριο κεραμικής είναι συνάρτηση του κόστους της ενεργειακής κατανάλωσης, της υιοθέτησης νέων τεχνολογιών, της  εξειδίκευσης της εργασίας και της αγοράς πρώτων υλών. Ως προς την ενεργειακή κατανάλωση, οι νέοι τύποι καμινιών είναι ολοένα και λιγότερο ενεργοβόροι, όμως για την απόκτηση τους  απαιτείται κεφάλαιο και πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία. Στο πλαίσιο βελτίωσης των εσωτερικών διαδικασιών των εργαστηρίων και περιορισμού του κόστους λειτουργίας τους, οι  περισσότεροι κεραμοποιοί προβαίνουν σε βελτιώσεις και μετατροπές των υφιστάμενων καμινιών επενδύοντάς τα με κεραμοβάμβακα. Έτσι, μπορούν να ελαχιστοποιήσουν το κόστος της  αντικατάστασης του υπάρχοντος εξοπλισμού αλλά και το κόστος για ενέργεια βελτιώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την ανταγωνιστικότητά τους. Παράλληλα, η ανάπτυξη συλλογικών δράσεων  προμήθειας πρώτων υλών θα συντελέσει στη μείωση του κόστους παραγωγής, καθώς με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η διαπραγματευτική δύναμη των κεραμοποιών και δύναται να βελτιωθούν οι  όροι αγοράς των πρώτων υλών.

Χρόνος εκδήλωσης: 1-3 έτη

Λέξεις-κλειδιά: πρώτες ύλες, οικονομίες κλίμακος, εξοικονόμηση ενέργειας, εξειδίκευση εργασίας, συλλογική δράση

Μία από τις σημαντικότερες τάσεις, που αναμένεται να επικρατήσει και να επηρεάσει τη λειτουργία και την ανάπτυξη του κλάδου του επαγγελματία χειροτέχνη σε επίπεδο κλιματικής αλλαγής  και πράσινης/κυκλικής οικονομίας, αφορά στην ανακύκλωση των ελαττωματικών προϊόντων ή/και των μη εύκολα διαθέσιμων προϊόντων (stock) και την επαναχρησιμοποίηση του  ανακυκλούμενου υλικού για τον χρωματισμό νέων προϊόντων. Η εν λόγω πρακτική συντελεί όχι μόνο στη βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των εργαστηρίων κεραμικής, αλλά και στη  βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής κεραμικής τέχνης μέσω της μείωσης του κόστους αγοράς των πρώτων υλών (επαναχρησιμοποιούμενες πρώτες ύλες, μείωση απωλειών  πρώτων υλών). Για την ενίσχυση της υιοθέτησης τέτοιων δράσεων κρίνεται αναγκαία η συμμετοχή των κεραμοποιών σε οργανωμένα σεμινάρια πράσινης / κυκλικής οικονομίας, τόσο στην  απόκτηση γνώσεων σε θέματα ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης πρώτων υλών όσο και στη διαπίστωση της ανάγκης εφαρμογής αυτών των πολιτικών για βελτίωση της  ανταγωνιστικότητας.

Χρόνος εκδήλωσης: 1-3 έτη

Λέξεις-κλειδιά: ανακύκλωση υλικών, επαναχρησιμοποίηση υλικών, απώλειες πρώτων υλών, πράσινη/κυκλική οικονομία