Κεραμοποιός

Ο «Επαγγελματίας Χειροτέχνης (Κεραμοποιός)» αναλαμβάνει τις εργασίες κατασκευής διαφόρων χρηστικών ή διακοσμητικών αντικειμένων από  πηλό ή από άλλα αργιλοπυριτικά υλικά και υαλώματα, ανθεκτικά σε υψηλές θερμοκρασίες. Ο άργιλος προέρχεται από τη φυσική διάβρωση  πετρωμάτων σε πολύ λεπτά σωματίδια και τα βασικά συστατικά του είναι το αργίλιο, το πυρίτιο και το νερό, ενώ όταν ψηθεί γίνεται εξαιρετικά  ανθεκτικός και στεγανοποιείται.

Παραδοσιακά, η διαδικασία της πρώτης ύλης είχε μια σειρά από στάδια, η οποία γίνονταν από τον κεραμοποιό, ενώ σήμερα κατά κανόνα, η πρώτη  ύλη αγοράζεται έτοιμη. Στη συνέχεια, με τη βοήθεια εργαλείων και μηχανημάτων, όπως ο τροχός, τα καλούπια, οι ακίδες και ειδικά εργαλεία, ο  κεραμοποιός δίνει μορφή στον πηλό για την παραγωγή μιας ποικιλίας αντικειμένων τα οποία διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή.

Συναφές Επαγγελματικό Περίγραμμα (βάσει λίστας ΕΠ του ΕΟΠΠΕΠ):

• «Αγγειοπλάστης – Κεραμίστας»

Διασύνδεση με άλλα επαγγέλματα / δραστηριότητες:

Επαγγελματικοί φορείς

Σε εθνικό επίπεδο:

• Πανελλήνια Ένωση Κεραμιστών και Αγγειοπλαστών (Π.Ε.Κ.Α.)
• Πανελλήνια Ένωση Βιοτεχνών Λαϊκής Τέχνης
• Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος
• Κεραμίστες Βορείου Ελλάδος (ΚΕΒΕ)
• Σύλλογος Αγγειοπλαστών Κεραμιστών Νομού Μαγνησίας
• Σύλλογος Κεραμιστών Αγγειοπλαστών Λέσβου «ΤΟ ΕΟΡΓΟΝ»
• Σύνδεσμος Παραγωγών Καλλιτεχνικής Χειροτεχνίας Βιοτεχνίας Νομού Χανίων
• Σωματείο «ΔΑΙΔΑΛΟΣ» Βιοτέχνες Λαϊκής & Σύγχρονης Τέχνης Ηρακλείου – Λασιθίου – Ρεθύμνου
• Σωματείο Ειδών Δώρου, Χειροτεχνίας Λαϊκής Τέχνης Βορείου Ελλάδος

Σε ευρωπαϊκό/διεθνές επίπεδο:

•  Ευρωπαϊκή Κεραμική Εταιρεία – European Ceramic Society (ΕCERS)
• Ευρωπαϊκή Ένωση Κεραμικής Βιομηχανίας – The European Ceramic Industry Association (CERAME-UNIE)
• Ευρωπαϊκή Ένωση Πόλεων Κεραμικής Εδαφικής Συνεργασίας – Agrupación Europea de Cooperación Territorial Ciudades de la Cerámica /  European Grouping of Territorial Cooperation Cities of Ceramics (AEuCC)

Για την άσκηση του επαγγέλματος του «Επαγγελματία Χειροτέχνη (Κεραμοποιός)» δεν απαιτείται η έκδοση άδειας ασκήσεως επαγγέλματος,  απαιτείται όμως γνωστοποίηση λειτουργίας του επαγγελματικού εργαστηρίου, σύμφωνα με το νέο θεσμικό πλαίσιο για την άσκηση οικονομικής  δραστηριότητας. Ο επαγγελματίας χειροτέχνης (κεραμοποιός) αποτελεί ένα από τα επαγγέλματα για την άσκηση των οποίων δεν είναι  απαραίτητη η κτήση τίτλου σπουδών. Η πρόσβαση σε αυτό είναι ελεύθερη, χωρίς πρόσθετες προϋποθέσεις, όμως η κτήση συναφούς τίτλου  σπουδών, μπορεί να αναδειχθεί σημαντικό πλεονέκτημα, τόσο κατά την αναζήτηση εργασίας, όσο και κατά την απασχόληση.

Βασική νομοθεσία  σε εθνικό επίπεδο σε επίπεδο επαγγέλματος/κλάδου:

• Κώδικας Τροφίμων και Ποτών (ΚΤΠ) – άρθρο 22 το οποίο καθορίζει τα είδη των μετάλλων ή κραμάτων τους, τις προδιαγραφές της σύστασής  τους και μέτρα για την ασφαλή χρήση τους
• Κώδικας Τροφίμων και Ποτών (ΚΤΠ) – άρθρο 25 το οποίο εναρμονίζει για τα κεραμικά τις Ευρωπαϊκές οδηγίες 84/500 και 2005/31 στις οποίες  καθορίζεται η μέθοδος ανάλυσης και τίθενται ανώτατα επιτρεπτά όρια απελευθέρωσης μολύβδου και καδμίου από κεραμικά αντικείμενα που  προορίζονται να έλθουν σε επαφή με τρόφιμα
• Νέο θεσμικό πλαίσιο για την άσκηση οικονομικής δραστηριότητας και άλλες διατάξεις – Νόμος 4442/2016 (ΦΕΚ Α’ αρ. φύλλου 230/07.12.2016)

Βασική νομοθεσία σε ευρωπαϊκό/διεθνές επίπεδο:

• Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1935/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Οκτωβρίου 2004, σχετικά με τα υλικά  αντικείμενα που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα και με την κατάργηση των οδηγιών 80/590/ΕΟΚ και 89/109/ΕΟΚ
• Οδηγία 84/500/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 15ης Οκτωβρίου 1984 για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών όσον αφορά τα κεραμικά αντικείμενα που προορίζονται να έλθουν σε επαφή με τα τρόφιμα
• Οδηγία 2005/31/ΕΚ της Επιτροπής της 29ης Απριλίου 2005 για την τροποποίηση της οδηγίας 84/500/ΕΟΚ του Συμβουλίου όσον αφορά τη δήλωση συμμόρφωσης και τα κριτήρια επίδοσης της μεθόδου ανάλυσης για τα κεραμικά αντικείμενα που προορίζονται να έλθουν σε επαφή με  τρόφιμα
• Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2023/2006 της Επιτροπής της 22ας Δεκεμβρίου 2006 σχετικά με την ορθή πρακτική παραγωγής υλικών και  αντικειμένων που προορίζονται να έλθουν σε επαφή με τρόφιμα

Η εξαγωγική δραστηριότητα των επιχειρήσεων που σχετίζονται με το επάγγελμα του κεραμοποιού καταγράφει μια σταθερή ζήτηση, καθώς  σύμφωνα με διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. (2019) το ύψος των εξαγωγών για εμπορεύματα κεραμικής τέχνης, ανήλθε για το 2018 σε 5,50 εκατ.  ευρώ, καταγράφοντας οριακή πτώση σε σύγκριση με το 2011, όπου οι εξαγωγές ανήλθαν σε 5,55 εκατ. ευρώ. Σχεδόν το 1/4 των εξαγωγών  κατευθύνεται στην Κύπρο, τόσο σε όρους αξίας όσο και σε όρους ποσοτήτων, ενώ σημαντική είναι και η αγορά της Γερμανίας, όπου για το 2018  στάλθηκαν εμπορεύματα συνολικής αξίας 670 χιλ. ευρώ. Η σημαντικότερη αγορά εκτός Ευρώπης είναι οι Η.Π.Α., καθώς απορροφά το 8,16% των  εξαγωγών, ενώ σημαντικές αγορές είναι και η Βουλγαρία (7,93%), η Ιταλία (5,87%) και η Ρουμανία (5,66%). Οι περισσότερες εξαγωγές του κλάδου  αντιστοιχούν στα εμπορεύματα με συνδυασμένη ονοματολογία (CN4) 6911 “Επιτραπέζια σκεύη, άλλα είδη οικιακής χρήσης ή οικιακής οικονομίας  και είδη υγιεινής ή ευπρεπισμού, από πορσελάνη”, καθώς το 47,87% των εξαγωγών του κλάδου, ήτοι εξαγωγές ύψους 2,63 εκατ. ευρώ, προήλθαν  από αυτά.

Καινοτομία προϊόντος/υπηρεσίας

Η ύπαρξη καινοτομίας στην κεραμική τέχνη εντοπίζεται μεταξύ άλλων:

• Στην καλλιτεχνική φύση και στην εξέλιξη των καλλιτεχνικών τάσεων του κεραμοποιού
• Στην εικαστική αντίληψη του δημιουργού
• Στη χρήση νέων υλικών που δίνουν τη δυνατότητα παραγωγής νέων προϊόντων τόσο ως προς την εξωτερική τους μορφή (νέα σχέδια), όσο και ως  προς τη σύσταση και τις ιδιότητες τους (πλαστικότητα πηλού, αντοχή / διαφάνεια / ικανότητα διαστολής υαλωμάτων κ.ά.) αλλά και ως προς τη  χρήση τους.

Καινοτομία διαδικασίας

Σε επίπεδο καινοτομίας διαδικασίας, οι σημαντικότεροι παράγοντες που επηρεάζουν τους κεραμοποιούς συνδέονται με τις πρώτες ύλες και  αφορούν αφενός στη σύσταση νέων υλικών (ιδιότητες πριν και μετά το ψήσιμο) και αφετέρου στην εξωτερική τους εμφάνιση (ευρεία γκάμα  σμάλτων). Η τεχνολογία των υλικών αποτελεί έναν κλάδο στον οποίο έχουν γίνει σημαντικές επενδύσεις στον τομέα της έρευνας, προκειμένου να  είναι δυνατή η παραγωγή κεραμικών προϊόντων βελτιωμένων ως προς τη σύσταση και την εμφάνιση τους. Σε κάθε περίπτωση, τα νέα υλικά  πρέπει να εναρμονίζονται με τους Κανονισμούς και τις Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να είναι εύκολα επεξεργάσιμα από τους  κεραμοποιούς.

Καινοτομία στην οργάνωση/λειτουργία

Ο υψηλός βαθμός αυτοαπασχόλησης των κεραμοποιών σε συνδυασμό με το πολύ μικρό μέγεθος των εργαστηρίων, δε δημιουργεί τις προϋποθέσεις για σημαντικές αλλαγές στον τομέα της οργάνωσης και της λειτουργίας μιας επιχείρησης. Η δημιουργία κοινών πρωτοβουλιών για  μια σειρά από διαδικασίες, όπως για παράδειγμα η κοινή προμήθεια πρώτων υλών, θα μπορούσε να συντελέσει στην εισαγωγή καινοτόμων  στοιχείων στην οργάνωση ενός επαγγελματικού εργαστηρίου κεραμικής.

Καινοτομία marketing

Η εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού και η μετά Covid-19 εποχή, δημιουργούν νέες συνθήκες στα κανάλια διανομής και προώθησης των  προϊόντων κάθε είδους. Ο επαγγελματίας χειροτέχνης πρέπει να υιοθετήσει τις νέες μεθόδους προωθώντας το υψηλής καλλιτεχνικής και  αισθητικής αξίας προϊόν του μέσω διαδικτύου, επεκτείνοντας με τον τρόπο αυτό και την αγορά – στόχο. Το ευπαθές των κεραμικών προϊόντων  επιβάλλει την υιοθέτηση και νέων μεθόδων συσκευασίας, προκειμένου να είναι εφικτή η ασφαλής μεταφορά τους στον τόπο προορισμού.